Op woensdag 12 november, 11 uur bij de Rechtbank Zutphen, vond de mondelinge behandeling plaats van FDF tegen de Staat over legalisering van onze 7 PAS-melders.
Een dag eerder deelden we met jullie al de Conclusie van Antwoord van de Minister van LVVN / de Staat. Een Conclusie van Antwoord waarin de Staat feitelijk stelt dat: De Staat een onrechtmatig programma mag vaststellen (de PAS), ondernemers daarop mag laten vertrouwen en mag nalaten om de dientengevolge ontstane situatie ongedaan te maken.
De Staat stelt namelijk in hun verweer, dat hij nergens voor verantwoordelijk is, dat niet de PAS-melders maar de natuur beschermd moet worden, dat de PAS-melders terug moeten naar de situatie van vóór de PAS en dat de PAS-melders al illegaal zijn sinds hun PAS-melding.
Na de zitting blijkt er enorm veel interesse van jullie te zijn voor de argumenten die wij hebben ingebracht tijdens de zitting in de rechtbank, ten gunste van onze PAS-melders. We delen daarom de door ons Team Juridisch ingebrachte argumenten/spreekaantekeningen met jullie. Die kan je hier lezen.
En voor een verslag van de zitting, verwijzen we jullie naar dit interview door Blackbox.
Heel in het kort gezegd betoogt De Staat het volgende:
- de Staat handelde niet onrechtmatig;
- een rechtsplicht tot legalisatie ontbreekt;
- de verantwoordelijkheid voor legalisatie berust (mede) bij de provincies;
- legalisatie is op dit moment onmogelijk; en
- de toewijzing van de vordering zal leiden tot een ontoelaatbaar wetgevingsbevel.
Al deze beweringen heeft de Staat nagelaten te onderbouwen met feiten. Het bleef bij ongefundeerde beschuldigingen en verwijten. FDF Team Juridisch heeft de beweringen van de Minister van LVVN / de Staat weerlegd met rapporten en producties (zie de spreekaantekeningen) van breed geaccepteerde bronnen.
Tijdens de zitting hebben we het spoedeisend karakter van deze zaak voor onze PAS-melders op verzoek van de rechter verder toegelicht:
- Dat wachten op een hoger beroep in een ander PAS-zaak zich nog tijden voort kan slepen en wachten daarop geen optie is voor onze PAS-melders.
- Dat er al een tsunami is aan handhavingsverzoeken is gedaan door MOB.
- Dat de voorgestelde route naar 2028 van de Minister van LVVN nog geen enkele garantie biedt, wanneer het gaat om de dreiging van handhaving.
- Dat de financieringsproblemen zich opstapelen bij de PAS-melders.
- Dat er geen perspectief is, zeker niet voor opvolgers.
- Dat ons PAS-melders NU legalisering willen en nodig hebben.
- Dat dát hun uitdrukkelijke wens is.
’s Avonds na de zitting, werd het rumoerig in appgroepen:
Mensen hadden het FDF-persbericht van 11 november naar aanleiding van de Conclusie van Antwoord van de Staat gelezen en werden boos. Op de boodschapper. Voor hen is het onverteerbaar dat dit verweer van de Staat met deze keiharde inhoud ten koste van de PAS-melders, afkomstig is van ‘hun’ minister van LVVN. Zij vroegen reacties aan BBB-kopstukken, die vervolgens ook aan ons werden doorgestuurd. Waarvoor dank. Deze reacties van BBB hebben we doorgestuurd aan onze juristen en zij reageren daar als volgt op:
“Wij (mr. Doeko Bosscher en Max Hazekamp) hebben gelezen wat de BBB aan haar achterban vertelt over onze vordering tot legalisatie van enkele PAS-melders en het verweer dat de Staat daartegen voert. We willen daar graag iets over zeggen.
De BBB zegt dat de minister volgens rechterlijke uitspraken verweer moet voeren tegen onze vordering. Dat klopt volgens ons niet. De BBB geeft geen voorbeelden van uitspraken. We kennen geen enkele uitspraak die zegt dat de minister verplicht is om verweer te voeren tegen onze vordering. We weten wel dat de wetgever uitdrukkelijk heeft gezegd dat de overheid niet altijd de behoefte heeft om zich te verweren en dat dus ook niet altijd hoeft te doen (Kamerstukken II 2014/15, 34 059, nr. 3, p. 116).
De BBB zegt vervolgens dat legalisatie van PAS-meldingen onmogelijk is. Dat klopt volgens ons ook niet. We hebben juist uitgebreid uitgelegd waarom legalisatie van PAS-meldingen wel mogelijk is. Dat is ook de mening van Houthoff, een bekend advocatenbureau. Onze collega’s van de Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) vroegen Houthoff om te onderzoeken of en hoe PAS-meldingen kunnen worden gelegaliseerd. Houthoff zegt bijvoorbeeld dat PAS-meldingen kunnen worden aangemerkt als speciale natuurtoestemmingen volgens artikel 2.4 van de Aanvullingswet natuur Omgevingswet. Houthoff verwijst naar een uitspraak van de hoogste bestuursrechter, waaruit volgt dat die oplossing niet ontoelaatbaar is (Houthoff, Meer dan papier. Voorstellen voor de stikstofpraktijk die de papieren werkelijkheid doorbreken, bijgewerkt 18 februari 2025, lto.nl, p. 22 e.v.).
We vinden ook de rekenkundige ondergrens van 1,00 mol per hectare per jaar een goede oplossing. De hoogste Duitse bestuursrechter heeft al geoordeeld dat een rekenkundige ondergrens van 21,43 mol per hectare per jaar toelaatbaar is. Dat is bijna 22 keer meer dan de door de minister voorgestelde rekenkundige ondergrens. Daarbij is verwezen naar natuurwetenschappelijke literatuur (Bundesverwaltungsgericht 15 mei 2019, ECLI:DE:BVerwG:2019:150519U7C27.17.0, www.bverg.de). De minister vindt dat ook en stelt uitdrukkelijk dat de rekenkundige ondergrens ‘een kansrijke oplossing is om PAS-meldingen te kunnen legaliseren’ (Kamerstukken II 2023/24, 35 334, nr. 301, p. 1 e.v.). We vinden het vreemd dat de BBB aan de ene kant zegt dat legalisatie van PAS-meldingen onmogelijk is en de minister aan de andere kant stelt dat de rekenkundige ondergrens ‘een kansrijke oplossing is om PAS-meldingen te kunnen legaliseren’. Alleen één van die beide standpunten kan kloppen.
We vinden het ten slotte bijzonder spijtig dat de Staat en daarmee de minister in het verweerschrift stellen dat ‘geen rechtsplicht tot legalisatie bestaat’. Dat is in strijd met de waarheid en de BBB heeft daarop niet gereageerd. Op grond van artikel 22.21 van de Omgevingswet is de Staat (samen met de provincies) verplicht om PAS-meldingen te legaliseren. Die legalisatieplicht blijft, door een amendement van André Flach (SGP) ook in de toekomst gehandhaafd (Kamerstukken II 2024/25, 36 755, nr. 20, p. 1 e.v.).
Tijdens de zitting kwam naar voren dat de Staat vreest dat een veroordeling tot legalisatie van PAS-meldingen door een uitspraak van een hogere rechter onderuit kan gaan. Dan hebben de PAS-melders voor niets gehoopt op een oplossing. Echter, dat argument geldt voor alle uitspraken van de rechtbank. Nu hebben de PAS-melders niets. Van de BBB en de minister mag lef worden verwacht.
We kunnen ons voorstellen dat de BBB en de minister erg druk zijn, maar de BBB is zo’n beetje opgericht om PAS-meldingen te kunnen legaliseren. Dat de minister vervolgens toelaat dat de Staat zich verweert zoals hij dat doet, met standpunten die aantoonbaar onwaar zijn, vinden we jammer. De minister draagt zo niet bij aan een oplossing voor de PAS-melders, maar voorkomt dat die oplossing er op korte termijn zal komen. We begrijpen dan ook goed de kritiek van Farmers Defence Force op de houding van de BBB en de minister.“
FDF begrijpt dat het een hard gelag is,
als je je realiseert wat de opstelling is van “jouw” Minister ten koste van de PAS-melders. Maar dit is de opstelling waarvoor de Minister van LVVN / de Staat heeft gekozen! Een heel andere instelling dan bij aanvang van hun regeerperiode toen Hoop. Lef en Trots nog regeerde. Het is voor ons onbegrijpelijk dat BBB én haar aanhang zich niet realiseren dat een uitspraak van de rechter ÓÓK gaat gelden voor een volgende minister van landbouw!
We nodigen jullie allemaal uit om de spreekaantekeningen te lezen die we hebben ingebracht tijdens de zitting en het verweer van de Staat (dat we op 11 november al publiceerden). Dan weet je wie er écht onophoudelijk en met hart en ziel werkt aan legalisering van de PAS-melders! Wie perspectief biedt aan de PAS-melders!
De rechter doet 26 november uitspraak. Deze rechter kan het verschil maken voor onze PAS-melders. Kan de Staat dwingen om eindelijk werk te maken van legalisering zoals al in 2019 beloofd is! Want 8(!) legalisaties van PAS-melders in 6,5 jaar is bedroevend en volstrekt onvoldoende. Aan de BBBak!
ALL4One!
Het FDF Bestuur
14 november 2025