Na maanden van ruzie maken, modder gooien en egotripperij, is er dan eindelijk een nieuw Kabinet gevormd en een lijst gepresenteerd met voorgedragen Ministers en Staatssecretarissen voor Rutte IV.
Veel van de hoofdrolspelers die gedurende de Kabinetsperiode Rutte III op moesten stappen, of wiens optreden mede tot de val van Rutte III leidde of die een fors aandeel hadden in de crises ná de verkiezingen van maart 2021 (en/of naar aanleiding daarvan af moesten treden), krijgen opnieuw een ministerschap of staatssecretariaat aangeboden.
Daarbij blijkt het ook niet meer nodig te zijn, dat je als toekomstig minister enige ervaring hebt met de portefeuille die je gaat beheren. Sigrid Kaag gaat het doen op het Ministerie van Financiën. En ook Hugo de Jonge verruilt zonder moeite zijn Ministerie van Volksgezondheid voor het Ministerie van Volkshuisvesting. Kasja Ollongren – die ‘staatsgeheimen’ openbaar maakte tijdens de formatiegesprekken – mag het nu eens proberen op het Ministerie van Defensie. Op het Ministerie van Justitie & Veiligheid vinden we vervolgens twee ministers (Dilan Yeşilgöz voor Justitie en Veiligheid en Franc Weerwind voor Rechtsbescherming) en één staatssecretaris (Eric van der Burg: asiel en migratie) die geen van allen afgestudeerd jurist zijn. Wat best wel een pré is als het gaat om het kunnen bewaken van onze rechtsbescherming of het kunnen begrijpen van jurisprudentie of de ‘rule of law’.
Kennelijk hebben we in Nederland veel multi-talenten in de politiek. Al merkten we daar tot nu toe niet veel van. Moeten we nu vaststellen dat een ministerschap niets meer is dan een ceremoniële functie en we geregeerd worden door het ambtenarenapparaat op de diverse ministeries? Waarbij de democratische besluitvorming in de Tweede – en Eerste Kamer niets meer is dan een duur toneelstuk zonder regie? Een moties-producerend- apparaat, waarbij je vervolgens van aangenomen belangrijke, moties nooit weer wat hoort (zoals het meten = weten met betrekking tot de stikstofdepositie)?
De documenten en correspondentie van ambtenaren die door diverse Wob-verzoeken de afgelopen regeerperiode openbaar werden gemaakt geven wel die indruk. Waarbij overigens het grootste deel van de relevante teksten, zwart werden weggelakt. Om de persoonlijke levenssfeer van hun ambtenaren te beschermen, aldus de verantwoordelijke ministers …
Dezelfde ambtenaren die niet zoveel moeite hadden om onschuldige burgers hun rechtsbescherming af te nemen: de ambtenaren van de Belastingdienst spannen daarbij zonder enige twijfel de kroon. Maar ook de inwoners van het door aardbevingen geteisterde Groningen of de boeren van Nederland, hebben inmiddels met de kwalijke uitwassen die ons ambtenarenapparaat kennelijk wenst te zijn, te maken gehad.
Het is overigens maar de vraag hoelang we nog via een WOB-verzoek, informatie op kunnen vragen. Want die WOB’s hebben best veel boven water getoverd wat de overheid vast liever onder tafel had gehouden.
Kijken we nu met zijn allen naar de teloorgang van onze democratie?
We wachten maar met spanning (en vrezen) af wat de door Mark Rutte en Sigrid Kaag zo lyrisch bezongen ‘nieuwe bestuurscultuur’ gaat brengen. Maar we weten ook dat een vos wel zijn haren verliest maar niet zijn streken.
De agrarische sector krijgt hoofdzakelijk te maken met maar liefst drie ministers in Rutte IV. Binnen het ministerie van LNV met de heer Henk Staghouwer en met mevrouw Christianne van der Wal-Zeggelink als minister voor Natuur en Stikstof. Daarnaast zal de sector ook te maken krijgen met het beleid van de Minister van Klimaat en Energie, Rob Jetten.
Niemand is gebaat bij een voortzetting van de manier waarop in Rutte III is omgegaan met de boeren. Hoe het vertrouwen van de boeren in de overheid, systematisch door diezelfde overheid werd verpulverd doordat het aan rechtsbescherming en rechtszekerheid voor boeren, ontbrak. Herstel van dat vertrouwen zien wij daarom als een eerste prioriteit. FDF wil ook constructief meedenken over hoe de landbouw ervoor kan zorgen dat we in Nederland weer vóóruit gaan na de ‘tropenjaren’ met Rutte III en een verspild jaar met een demissionair Kabinet dat grossierde in schandalen. Maar daarvoor is die nieuwe bestuurscultuur noodzakelijk. Niet alleen in woord, maar ook in daad!
De terminologie en communicatie die we konden lezen in de tsunami aan, door het Ministerie van LNV gefinancierde rapporten en verkenningen over de natuur- en stikstofproblematiek, waren desastreus voor het vertrouwen van de boeren in de overheid. Woorden en voornemens als ‘onteigenen’, ‘ontnemen vergunningen’, ‘beroepsverbod’ , ‘opkoop’, ‘verplaatsing’, ‘herinrichting’ en ‘niet-vrijblijvende gesprekken op het erf’ verdreef alle vertrouwen in de overheid en elke kans op samenwerking binnen Rutte III!
Het is een manier van communiceren die heftig inbrak op ónze persoonlijke levenssfeer. Het jaagde de boeren tegen de overheid in het harnas en op de trekker.
Deze manier van praten over boeren lijkt bovendien ingesleten te zijn in het ambtelijk apparaat op LNV, zoals uit openbaar gemaakte gesprekken tussen ambtenaren op het ministerie van LNV, via een WOB verzoek, pijnlijk duidelijk werd. We durven te zeggen dat je kan spreken van ‘boerenhaat’ op het ministerie.
FDF heeft aan de heer Staghouwer inmiddels een introductiebrief geschreven waarin we aangeven wat voor ons belangrijke thema’s zijn en hoe we de afgelopen jaren de communicatie door en het optreden van de Minister van LNV en haar ambtenaren, hebben ervaren. We hebben aangegeven waar we als sector behoefte aan hebben en wat we te bieden hebben aan Nederland.
Samenwerking is van essentieel belang. Respect naar elkaar toe, óók. FDF biedt aan om met een schone lei te beginnen. En we rekenen af op resultaat, zoals jullie ons ook op resultaat mogen afrekenen.
De brief die we aan de voorgedragen nieuwe Minister van LNV schreven kunnen jullie hier lezen.
Het FDF-Bestuur
5 januari 2022